مروری بر تاریخچه مریضخانه نسوان (بیمارستان زنان) در ایران

زمینه و هدف: طب نوین در ایران در زمان قاجاریه و صدراعظمی میرزا تقی خان امیر کبیر، بخصوص پس از تاسیس دارالفنون رونق گرفت. این مدرسه که در اساس باید نخستین مدرسه عالی دانست در سال 1238ش. تاسیس و دارای رشته های مختلفی از جمله : طب و داروسازی بود و با استخدام معلمان خارجی سهم عمده ای در گسترش و آموزش علوم از جمله طب داشت. سپس دانش آموختگان مدرسه به همراه معلمان مریضخانه های دولتی تاسیس کردند که در این مقاله به اختصار دو بیمارستان معرفی شدند، همچنین در آن دوره شعبه ای از بیمارستان ها به تربیت قابله ها و طبیبه ها در مریضخانه اختصاص یافت که بزودی تعطیل شدند. اما در سال های بعد با توجه به آمار فزاینده حاملگی های پرخطر و مرگ و میر زنان و کودکان، ضرورت تاسیس بیمارستانی مختص نسوان و کودکان بر کسانی که در عرصه طبابت اشتغال داشتند، بخصوص دکتر امیر اعلم که با قلم و خطابه به سیاستگزاران گوشزد می کرد، کاملاً مشهود و ملموس می نمود. وی در سال 1334 ق. لزوم تاسیس مریضخانه نسوان را به وزارت معارف خاطرنشان کرد، بدین ترتیب هیات دولت عمارتی به مریضخانه اهداء کرد، پس از تاسیس و تامین وسایل و تجهیزات در سال 1335 ق. مریضخانه نسوان افتتاح شد. این مریضخانه از زمان تاسیس تا سال 1305 ش. زیر نظر دکتر علیرضا مهذب السلطنه بود. و او فعالیش را با همکاری دو نفر پرستار آغاز کرد، در ادامه با استخدام اطبای فرنگی به ترتیب؛ مادام فراس یکنا، مادام درمپس، دکتر پن و دکتر سرکیسیان که در قابلگی و بیماریهای زنان تخصص داشتند، به ایران دعوت و در مریضخانه نسوان به کار مشغول شدند و با دایر شدن دارالمعلمات به دستور میرزا احمد خان نصیرالوله )بدر( بطور مرتب دو شاگرد، هفته ای سه روز برای فرا گرفتن دروس مربوط به زنان و فن قابلگی به مریضخانه نسوان می رفتند و این پایه مدرسه قابلگی در سال های بعد شد، که این موضوع در مقاله شماره آتیه نشریه به تفصیل مورد مداقه خواهد گرفت. مواد و روش ها: تا بحال به اختصار مطالبی در منابع و ماخذ مکتوب در باره مریضخانه نسوان نگاشته شده که در مجموع از چند سطر تجاوز نمی کند. اما به مدد اسناد آرشیوی و نشریات عصر قاجار، همچنین گزارش های کارشناسان داخلی و خارجی، تاریخچه مریضخانه نسوان را از نظر روند سیر تطور و تشکیلات اجرایی، تامین اعتبار، توسعه فعالیت ها تدوین و ارائه گردید. نتیجه گیری: مریضخانه نسوان نخستین مرکز درمانی اختصاصی زنان و کودکان در ایران است که به همت دکتر امیر اعلم و به سال 1335 ق. تاسیس شد و این مرکززیر بنای سایر مراکز بهداشت ، درمان و آموزش درمان زنان و کودکان در کشور شد.